مریضی هیستریک چیست؟ 5 نشانه اصلی ابتلا به این اختلال
اختلال تبدیلی که به مریضی هیستریک نیز شناخته می‌شود، به عنوان نوعی اختلال عصبی، پیامدهای فیزیکی را برای فرد به دنبال خواهد داشت. در واقع در بسیاری از شرایط، بدن به صورت خودکار و طبیعی پاسخی ناشی از استرس و احساسات را بروز خواهد داد اما در این بیماران حتی در صورت عدم بروز شرایط خاص، به صورت عمدی حالاتی بروز داده می‌شود.
برخی افراد مریضی هیستریک را با تمارض اشتباه می‌گیرند. زیرا فرد مبتلا گاهی باور دارد که ناراحتی یا نقصی در عضو فیزیکی رخ داده است که داکتران آنرا تشخیص نمی‌دهند و تصور می‌کنند که فرد تمارض به این ناراحتی و درد می‌کند.
برای مثال، وقتی فرد از روی یک پله می‌افتد، احساس درد می‌کند. سپس به اندام‌های خود نگاه می‌اندازد و می‌بیند هیچ خراش و کوبیدگی روی سطح بدن ایجاد نشده است. پس چرا درد احساس شده است؟ این اتفاق ناشی از ذهن انسان است. پاسخ طبیعی بدن نسبت به شرایط ایجاد شده است. اما برای مبتلایان به این مریضی کمی متفاوت است.
علت ابتلا به مریضی هیستریک چیست؟
آمار حاکی از آن است که مریضی هیستریک اغلب خانم‌‌ها را بیشتر از آقایان درگیر می‌کند. از سنین نوجوانی به بعد زمینه پیدایش این مریضی ایجاد خواهد شد و در سنین جوانی به اوج خود خواهد رسید.
البته علت اصلی ابتلا به این مریضی، مانند بسیاری از مریضی‌های ذهنی دیگر، هنوز مشخص نشده است اما دلایلی وجود دارد که زمینه ساز بروز و پیدایش مریضی هیستریک می‌شود. در این بین افرادی که دردهای روحی متعدد را تحمل کرده‌اند، احتمال بروز این مریضی در آنها بیشتر است.
گاهی عوامل استرس‌زا و شرایط اضطرابی ممکن است علت عمده‌ای برای بروز این مریضی به شمار روند. اما مریضی هیستریک خود زمینه سازی را برای کاهش کیفیت در زندگی فراهم می‌کند.
اطلاعاتی تاریخی در مورد هیستری
هیستری (Hysteria) در دوران یونان باستان، به عنوان یک کلمه در مورد زنان به کار برده می‌شد.
در واقع به رحم سرگردان هیستری می‌گفتند. آنها عقیده داشتند که هیستری در پی حرکات خاصی در رحم زنان به وجود می‌آید. در واقع در گذشته به حرکات غیرعادی رحم که سبب ایجاد علائمی خاص در روان و جسم کی‌شد را هیستری می‌گفتند.
اما امروزه در بین اکثر جوامع، به معنی عصبی بودن است که در پی فشار روانی بروز داده می‌شود. در حالت کلی از نظر معنایی و تاریخی، کلمه هیستری نابجا به کار برده می‌شود. به عنوان مثال وقتی گفته می‌شود فردی خنده هیستریک دارد، منظور این است که به دلیل فشارهای روانی، در موقعیت نامناسبی قرار دارد ولی می‌خندد. اما منظور از عصبی بودن در مورد مریضی هیستری، به سیستم عصبی مرکزی و محیطی بدن است.
افزایش آگاهی جوامع مختلف در مورد مریضی هیستریک
آگاهی در مورد این مریضی، به مرور زمان بیشتر می‌شود.
جالب است بدانید در قرون وسطی بر این باور بودند که فرد توسط ارواح و اجنه تسخیر شده و این علائم را از خود بروز می‌دهد. در پی آن هم راهکارهای نامناسبی مانند انواع شکنجه فیزیکی و روحی با ابزارهای مختلف روی فرد اعمال می‌شد تا ارواح و اجنه از بدن او خارج شوند.
اما به مرور زمان طولانی و با پیشرفت در علوم داکتری، محققین دریافتند که این علائم توجیه زیستی و طبی خاصی ندارند و بدون اتفاق خاصی بروز داده می‌شوند. در نهایت انجمن روانداکتری آمریکا، کلمه “هیستری” را از مقالات و علائم این مریضی کنار گذاشت و به جای آن طبقه‌بندی واضح و دقیق‌تری از مریضی‌های روحی و روانی را ارائه کرد.
برای این مریضی علائم جسمانی مشخص شد و برخی نشانه‌های روان تنی را مطرح کرد. ابتلا به این مریضی ناشی از اتفاقات جسمانی نیست ولی علائم حسی-عصبی متعددی را می‌تواند به همراه داشته باشد.
انواع مریضی هیستریک کدامند؟
مریضی هیستری دارای دو نوع مختلف است:
1. هیستری تبدیلی یا Conversion Hysteria
2. هیستری تجزیه‌ای (از هم گسستگی) یا Dissociative Hysteria
بهتر است هر کدام از این موارد را در ادامه به صورت دقیق‌تری بررسی کنیم.
هیستری تبدیلی (Conversion Hysteria)
پنج نکته مهم در رابطه با این نوع مریضی هیستریک وجود دارد:
- عملکرد جسمانی را تحت تاثیر و حتی تغییر می‌دهد
- به طور دقیق نمی‌توان علائم آن را با شرایط جسمانی و عصب شناختی مشخص کرد
- علائم به صورت ارادی از فرد بروز داده نمی‌شوند
- عوامل روانشناختی و علائم اختلالات این مشکل با یکدیگر در ارتباط هستند
- در بیشتر موارد بیمار نسبت به صدمات جسمانی توجهی ندارد و حتی نسبت به آنها احساس اضطراب نمی‌کند
هیستری تجزیه‌ای (Dissociative Hysteria)
معمولا این نوع اخلال روی حافظه فرد و همینطور ساختار شخصیت او تاثیر می‌گذارد. این مورد نسبت به سایر مریضی‌های عصبی، نادرتر هستند. ولی به دلیل اینکه علائم آنها چشمگیر است، بیشتر دیده می‌شوند.
علائمی که از ابتلا به مریضی هیستریک تجزیه‌ای بروز داده می‌شود، ممکن است یکی از گزینه‌های زیر باشد:
- حافظه کوتاه مدت و فراموشی
- ترس و گریز
- چند شخصیتی بودن
- راه رفتن در خواب
نشانه‌ها و علائم فرد هیستریک
معمولا نشانه‌هایی که از فرد مبتلا به مریضی هیستریک سر می‌زند، جسمانی است و مربوط به شرایط جسمی فرد می‌شود. این بیماران اغلب تمایل شدیدی به انجام ندادن یا انجام دادن بعضی کارها دارند. همینطور معمولا تمایل دارند تا از آنها محافظت شود.
علائمی که ممکن است این مریضی به صورت‌های مختلف در افراد مبتلا بروز داده شود را در ادامه بیان خواهیم کرد.
احساس درد
یکی از علائم این مریضی بروز احساس درد یا مریضی ساختگی در بعضی از قسمت‌های بدن به صورت مکرر و بدون هیچ دلیل است. این علائم بیشتر به عنوان اختلالات جسمی مطرح می‌شوند که کاهش ضعف دست و پا، درد یا حتی تنگی نفس را می‌توانند در پی داشته باشند.
اختلال در قدرت تکلم
ضعیف شدن قدرت تکلم و حتی کاهش حس بویایی در مبتلایان به مریضی هیستریک تا حدودی دیده می‌شود.
حرکات غیر قابل کنترل
عدم توانایی در کنترل برخی از حرکت‌ها یکی دیگر از علائم این مریضی محسوب می‌شود مواردی همچون گزینه‌های زیر:
لرزش
تشنج کاذب یا به اصطلاح تشنج هیستریک
حرکات پرتابی
فلج ناگهانی
عدم درک مسائل منطقی
توجیه‌پذیری بسیار کم و عدم درک مسائل منطقی از دگر علائم مبتلایان به این مریضی است. اغلب قرار گرفتن در دوره‌های درمانی، راهکاری برای کاهش چنین علائمی است.
استرس و تنش
داشتن استرس و انتقال آن به سایر افراد از نشانه‌های مریضی هیستریک است.
معمولا بیماران هیستریک، افراد وابسته‌ای هستند و تمایل دارند دیگران برای آنها تصمیم‌گیری کنند یا حتی به آنها بیشتر توجه کنند.
تشخیص مریضی هیستری
برای شروع به درمان توسط متخصصین در ابتدا نیاز است تا به تشخیص درست رسید. اما متاسفانه برای بیشتر اختلالات روحی یک آزمایش دقیقی وجود ندارد که با بررسی آن بتوان راه درمان درست را بسته به شدت ابتلا تنظیم کرد.
برای تشخیص دقیق این مریضی معمولا سوالاتی در رابطه با احساسات فرد و تنش‌های مواجه شده با آن پرسیده می‌شود که لازم است بازخوردهای مختلف بروز داده شده بررسی شوند.
بررسی بازخورد در زمان قرار گرفتن در شرایط استرس‌زا، بررسی سوابق مریضی‌های روحی و روانی در صورت وجود و همینطور توجه به رفتارهای فرد از جمله گزینه‌هایی است که برای تشخیص دقیق‌تر بررسی خواهد شد.
درمان اختلال هیستریک
همانطور که بیان شد، آزمایش دقیقی برای تشخیص این مریضی وجود ندارد و اغلب برای تشخیص بهتر، باید به داکتر مراجعه کرد تا علائم مختلف به صورت کامل بررسی شوند.
با تشخیص این مریضی، داکتر راه‌های درمانی اصولی را برای بیمار پیش خواهد گرفت. اغلب برای درمان از داروهای کنترل کننده استفاده می‌شود. به غیر از درمان‌های دارویی، برای بهبود سریع‌تر می‌توان از راهکارهای زیر طبق صلاح‌دید داکتر کمک گرفت:
- مشاوره مکرر و گفتار درمانی برای مریضی هیستریک
- درمان‌های حرفه‌ای فیزیکی
- مدیتیشن و راهکارهای مناسب برای غلبه بر هیجانات، استرس و اضطراب
- نظم در زندگی و ایجاد انگیزه با داشتن رژیم غذایی درست، فعالیت بدنی مناسب و بالا بردن اعتماد به نفس
خنده هیستریک با مریضی هیستریک چه ارتباطی دارد؟
خنده هیستریک، خنده‌های ناآگاهانه‌ای هستند که از فرد در شرایط استرس‌زا، ترس و هیجانی یا حالات دیگر بروز داده می‌شوند. معمولا برای این نوع از خنده‌ها کنترلی وجود ندارد و به صورت غیرعمدی ایجاد می‌شود.
نکته مهم در رابطه با این خنده‌ها این است که حتی در مواردی افراد بدون ابتلا به مریضی هیستریک، این نوع از خنده‌ها را در شرایط مختلف بروز می‌دهند.
گاهی خنده‌های هیستریک در شرایط استرس‌زا بروز داده می‌شوند، گاهی این خنده‌ها ناشی از یک انتقام هستند، گاهی برای پوشش دادن یک دروغ و حتی در برخی از موارد به منظور حیله و مکر از فرد بروز داده می‌شوند.
تشنج هیستریک چیست؟
در برخی از مواقع شایع است که فرد مبتلا به مریضی هیستریک، تشنج هیستریک از خود بروز می‌دهد. این در صورتی است که دقیقا مانند شرایط ناشی از تشنج، فرد سعی در به نمایش در آوردن بی‌هوشی ناشی از تشنج، لرزش دست و پا و حرکات پرتابی را خواهد داشت. این موضوع در صورتی است که مانند حملات تشنج، بی‌هوشی واقعی وجود ندارد.
حتی مانند حملات تشنج، گاز گرفتن زبان و بی‌اختیاری ادرار نیز بروز داده نمی‌شود. این موضوع فقط به شکل نمایش سر می‌زند. تشنج هیستریک در زمان کوتاه نیز قطع می‌شود. یعنی در واقع کمتر از 30 دقیقه به طول می‌انجامد.
تشخیص تشنج هیستریک
برای تشخیص تشنج واقعی از تشنج نمایشی هیستریک، می‌توان از محرک‌هایی مانند باز کردن دهان بیمار (که اغلب در تشنج هیستریک فرد مقاومت می‌کند) و محرک‌های درد آور مانند فشردن دست استفاده کرد.
نکته مهم در رابطه با تشنج‌های هیستریک این است که اغلب در حضور جمع بروز داده می‌شود و چون جنبه نمایشی دارد با تحت تاثیر قرار دادن افراد به پایان می‌رسد.
البته لازم به ذکر است این اختلال روحی و روانی نوعی اختلال نادر است و در صورت وجود شرایطی مانند شرایط استرس‌زا، فقدان آگاهی فرد و اطرافیان نسبت به این مریضی، بروز داده می‌شود.
نکته مهم دیگر در مورد تشنج هیستریک این است که فرد اغلب هیچ موردی را از زمان تشنج به یاد نمی‌آورد. به این حالت فراموشی هیستریک می‌گویند.
